Büyük şirketler, ürünlerindeki kullanıcı deneyimini geliştirmek için çoğu zaman büyük paralar harcarlar. Kullanıcı deneyimini iyileştirmek sadece kullanıcının değil, aynı zamanda şirketin veya işletmenin de yararınadır.
Nedir bu kullanıcı deneyimi?
Engellenen meşhur site der ki:
Kullanıcı deneyimi kişilerin bir ürün, sistem ya da servisi kullanırken hissettikleri duygular ile davranışlarını ifade eder. İnsan - bilgisayar etkileşimi ve ürün sahipliğinin uygulamalı, deneysel, duygulanımlı, anlamlı ve değerli yönlerini kapsar.
Vikipedi
Yani kullanıcı deneyimini kısaca, "kullanıcının o sayfadan veya uygulamadan aldığı haz" olarak özetleyebiliriz.
Peki neden bu kadar önemli?
Bunu bir örnek ile anlatabilirim.
Bir restorana girdiniz ve bir masaya oturdunuz. Yaklaşık 20 dakika bekledikten sonra ancak önünüze bir menü geldi, ancak menünün tamamı Comic Sans yazı tipiyle ve kırmızı üzerine yeşil renk ile yazılmış.
Sinirlerinizin uzun süre beklemekten ve önünüze gelen sıradışı sunumdan bozulmasına rağmen siparişinizi verdiniz. Verdiniz vermesine, ancak bir 20 dakika daha bekletildiniz. Garsonun size doğru hızlı adımlarla gelişini, sonunda gelen yemeğinizin güzel olmasını umarak, gözlerinizde bir heyecan pırıltısı ile izlediniz.
Yemek geldi, ancak bu yemek maalesef sizin beklediğiniz yemek değil.
Ne yapardınız?
İşte kullanıcı deneyimi tam olarak bunun için önemli. Kullanıcının istediği içeriği hızlı ve düzgün bir şekilde kullanıcıya ulaştırdığınızda kullanıcı bu hizmetten memnun kalacak ve memnun kaldığı için tekrar bu hizmeti kullanmak isteyecek, hatta belki de başkalarına önerecek.
Karanlık Tarafa Geçiş
Öncelikle karanlık desenlerin tanımına bir bakalım.
Karanlık desenler; kullanıcıları kandırarak kullanıcıların yapmak istemeyebilecekleri şeyleri yapmalarını sağlamak için hazırlanmış arayüz tasarımıdır.
Bunu yapmanın etik olmadığını düşünebilirsiniz. Bir kullanıcıyı yapmak istemediği şeyleri yapmaya zorlamak, bence de etik bir davranış değil. Peki büyük şirketler neden bazen bu yola girmeyi tercih ediyor? Bunu sizlere açıklamanın en iyi yolu, bir örnekten geçiyor.
Şimdi kendinizi "o" şirketteki bir üst düzey yönetici olarak düşünün.
Şirketinizin maksimum gelir sağlaması için, web sitesindeki kullanıcı deneyimini yüzlerce saat harcayarak yapılandırdınız. Günlük rapora baktığınızda, sitenize yeni kaydolan kullanıcıların sayısının her geçen gün arttığını gördünüz. Peki ya hesaplarını silen kullanıcılar?
İşte tam bu noktada kullanıcı deneyiminin karanlık tarafını görüyorsunuz. Sitenizdeki kayıt işlemini kolay yaptığınız gibi, hesap silme işlemini de zor yapabilirsiniz.
Size soracağım soru, az öncekiyle aynı.
Ne yapardınız?
Kullanıcıları elinizde tutmak adına, hesap silmeyi zorlaştırır mıydınız? Eğer cevabınız "evet" ise, karanlık tarafa hoş geldiniz.
İşte kullanıcı deneyiminin karanlık tarafı tam olarak bu. Sizi, az önce bahsettiğim yöntemi kullanan, dünyanın en büyük şirketlerinden biri ile tanıştırayım. Belki kendisini duymuşsunuzdur. Bahsettiğim şirket Amazon.
Peki ne yaptı?
Hesap silmek isteyen kullanıcılara eziyet çektirdi, hayatlarını kararttı.
Eyy ulu Zeus! Ben sana, tanrıların tanrısına ne yaptım da bana bu işkenceyi uygun gördün?
hesabını silmek isteyen yunan amazon kullanıcısı
Haydi Amazon'un, hesap silme ekranına bir bakalım... Tabii bulabilirsek.
Öncelikle herkesin bakacağı bir yere, "hesabım" kısmına bakalım.
Bu linke girerek içerisinde verilen alt ayarlara bakalım.
Bakalım bakmasına da, hesap silme ile alakalı bir şey gözükmüyor.
Belki de yardım istemeliyiz.
Yardım linkinindeki konuların hiçbirinin altında hesap silme ile alakalı bir şey yok. Amazon'a ulaşmaya mı çalışsak?
Bu butonların hiç birinde de hesap silme ile ilgili bir şey yok. Acaba "Prime ve daha fazlası" butonundaki "daha fazlası", hesap silmeyi kapsıyor mu?
Burada da hesap silme ile alakalı hiç bir şey göremedim. Buradaki hesap bilgilerini güncelle en yakın seçenek gibi.
Evet, burada! Hesabımızı sonunda kapatabileceğiz!
Kapatamadık. Çünkü "bize ulaşın" sayfasındayız ve bir yetkili ile konuşmamız isteniyor. Hesabınızı maalesef siz kapatamıyorsunuz, sizin yerinize bir yetkili kapatmak zorunda.
Haydi Amazon ile biraz sohbet edelim.
Sosyal kabiliyetimin yerlerde gezmesi sebebiyle konuya biraz kafalama giriş yapmış olsam da, cevabımızı aldık. Hesabımızı kapatabilmemiz için, bir yetkili ile görüşmemiz şart.
Bu yöntemin adını, Harry Brignull adlı abimiz "Hamamböceği Oteli" olarak tanımlıyor. Kullanıcı kayıt olmak isterse kolay, ancak kaydını silmek isterse zor.
Peki kayıt ekranlarına hiç dikkat ettiniz mi? Genelde elinizden tutup sizi karanlık tarafa çekmeye çalışırlar.
Gelin birkaç kayıt ekranı inceleyelim.
Aydınlık Taraf (En soldaki)
Bu örnek en temiz ve saf kayıt ekranımız. Kimseyi zorla bültene (newsletter) eklemeye çalışmıyor. Eğer kullanıcı ancak gerçekten bu checkboxları işaretlerse bültene katılıyor.
Gri Taraf (Ortadaki)
Bu örnek kullanıcıları bültene çekmek için tasarlanmış. Daha önceden işaretlenmiş olan checkboxlar kullanıcıyı bültene kaydetmek için tasarlanmış. Ancak yine de buna karanlık taraf demeyi doğru bulmuyorum. En sağdaki örneğe göre daha çok gri bölgede gibi duruyor.
Karanlık Taraf (En sağdaki)
Bu örnek tamamen karanlık tarafa giriyor. Bunun nedeni ise, kullanıcıyı renkli bir kayıt butonu ile yanlış yönlendirmesi. Burada asıl yapılan işlem kayıt işlemi değil, bültene ekleme işlemi. Aşağıda belli dahi olmayan bir devam et tuşu var, ancak çoğu kullanıcı sayfadaki devasa KAYIT OL butonuna gördükten sonra devamını görmüyor bile.
Daha fazla karanlık
Tabii karanlığın bir sınırı olduğu gibi, bu yazının da bir sınırı var. Karanlık Desenler ile ilgili daha fazla örnek görmek isterseniz Twitter'da #darkpattern hashtagine bakabilirsiniz. Umarım bu yazıyı beğenmişsinizdir.
Kendinize iyi bakın, yorum yazmayı unutmayın!