B harfi.
Şaka bir yana, ilim ve bilim kelimelerini daha düne kadar aynı şey sanıyordum. Peki gerçekten de bu ikisi, gerçekten büyük bir ayrım içerisinde mi? Bakalım ne farkı varmış.
İlim, Kur'an'da dahi geçen bir kelime. Bilim kelimesi ise, Türkçe'ye 1934 yılında giriyor. Bu kelimenin dilimize girmesindeki amaç, manevi araştırmalarda ve fizik araştırmalarında kullanılacak olan terimlerin ayrılması.
İlim kelimesinin anlamı, Türk Dil Kurumu'nun sitesinde şu şekilde tanımlanıyor:
(isim) Bilim
Peki TDK'ya göre bile ilim, bilim demek ise; benim ne haddime bunu sorgulamak?
Etimoloji
İlim Arapça bir kelime. Kökü ilm'den gelir. İlm'in Türkçe karşılığı "bilgi"dir. Bilim ise dil devriminden sonra "bil(mek)" kökünden türetilmiştir ve öz Türkçe'dir.
Arapça'da sözcük çekimlere girerek yeni anlamlar kazanırken (aynı köke bağlı) Türkçe'de kelimeler ya eklerle ya da birleşik kelimelerle yeni anlamlar kazanıyor.
"Bil" kelimesi 735 yılında Orhun Yazıtları'nda "körür közüm körmez teg bilir biligim bilmez teg boldı" olarak geçiyor.
Görür gözüm görmez gibi, bilir aklım bilmez gibi oldu.
Yolluğ Tigin
"İlim" kelimesi Türkçe'de Kutadgu Bilig'de, 1069 yılında gözüküyor.
İlim, bir meşale gibidir; geceleri yanar ve insanlığa doğru yolu gösterir.
Yusuf Has Hâcib
"Bilim" kelimesi ise 1933 yılında "Cumhuriyet" gazetesi tarafından kullanılıyor.
Yani ilim ve bilim arasında çok küçük bir fark gözükmesine rağmen kelimelerin kökü tamamen farklı yerlerden gelmekte.
Genel Farklar
İlim konusunda ileri gelenlere, alim veya ermiş denir. Bilim konusunda ileri gelenlere ise, bilim insanı denir.
İlim, manevi ve dünyevi bilgilerin araştırılmasını konu alan bir kelime. Bilim ise sadece dünyevi konuları ele alır.
İlim, kainatta olan şeyleri tasfir ve izah yoluyla anlatma anlamına gelir. Belgeye veya kanuna dayandırmadan, seziler ile ilerlenilebilir. Bilimde ise bunu, diğer belgeler ile kanıtlamanız gerekir. Sezi kullanılamaz.
İlim, genellikle teoride kalan bilgiler ile ilerlir. Ancak bilimde bunları diğer doğru kabul görmüş bilgiler ile kanıtlamanız gerekir.
İlim ve Bilim'in aynı olmadığını destekleyen bazı örnekler
- "Keramet", "alamet" veya "mucize" gibi terimleri bilim adı altında yaptığınız araştırmanıza gerekçe olarak ekleyemezsiniz.
- "Vahiy" ile gelen bilgiler "bilim" ile özdeşleştirilemez.
- İngilizce bir sözcük olan "Science" kelimesinin tam Türkçe karşılığı "bilim"dir.
- İlim, bilimi kapsar. Ancak bilim, ilimi kapsamaz. Bilim, ilimin alt kümesidir.
- İlim insanın kendiyle ilgili (özü, içi, ruhu) iken bilim fen ile alakalıdır.
İlim ve Fen
Atatürk, çoğu sözünde sadece "ilim" yerine "ilim ve fen"i birlikte kullanmış. Peki bunun nedeni ne?
Dünyada her şey için, maddiyat için, maneviyat için, hayat için, başarı için en hakiki yol gösterici ilimdir, fendir. İlim ve fennin dışında yol gösterici aramak gaflettir, cahilliktir, doğru yoldan sapmaktır. Yalnız ilmin ve fennin yaşadığımız her dakikadaki safhalarının gelişimini anlamak ve ilerlemeleri zamanında takip etmek şarttır.
Mustafa Kemal Atatürk
Bence bunun asıl nedeni, İlim ve fen'in, "bilim" anlamına gelmesi. Yani Fen'in yol göstermesi olmadan ilim, bilime dönüşemiyor.
Son olarak
Peki siz ne düşünüyorsunuz? Gerçekten "ilim", "bilim" ile eş anlamlı mıdır? Yoksa bütün bu yazdıklarım sizin aklınızı biraz olsun çelmedi mi?